استئوپروز یا پوکی استخوان بیماری است که در آن استخوان ضعیف و شکننده می‌شود، به حدی که با کوچکترین استرس مثل سرفه یا خم شدن می‌شکند.
استئوپروز یا پوکی استخوان بیماری است که در آن استخوان ضعیف و شکننده می‌شود، به حدی که با کوچکترین استرس مثل سرفه یا خم شدن می‌شکند. این شکستگی بیشتر در لگن، مچ دست و ستون فقرات اتفاق می‌افتد. استخوان یک بافت زنده است و دائما در حال جذب شدن و جایگزین شدن است اما در استئوپروز بافتی که جایگزین یا جدید شده، کیفیت استخوان قدیمی یا جذب شده را ندارد. پوکی استخوان هم در آقایان و هم در خانم‌ها دیده می‌شود اما در خانم‌های نژاد سفید آسیایی مخصوصا بعد از سن یائسگی شایع‌تر است. داروها، مکمل‌های غذایی و ورزش‌هایی که در آنها وزن بدن تحمل می‌شود می‌توانند باعث تقویت بافت استخوانی شوند.
علائم
در مراحل اولیه بیمار هیچ علائمی ندارد، به همین علت بیماری خاموش گفته می‌شود اما با پیشرفت پوکی استخوان یکسری علائم ظاهر می‌شود. دردهای پشت به علت شکستگی‌های ریز و مکرر مهره‌ها، ایجاد شکستگی با نیروهای خیلی کوچک و کمتر از حد انتظار، قامت خمیده و کوتاه شدن قد از علائم پوکی استخوان هستند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
- خانم‌ها در ابتدای دوران یائسگی.
- افرادی که دچار شکستگی غیرطبیعی استخوان شده‌اند.
- افرادی که بعد از سنین میانسالی کوتاه شدن قد را تجربه می‌کنند. ۰ افرادی که یک دوره طولانی داروهای کورتیکواستروئید مصرف می‌کنند.
- افرادی که سابقه خانوادگی پوکی استخوان دارند.
- وجود بیماری‌های همزمان دیابت و تیروئید.
علل پوکی استخوان
تا سن 20 سالگی میزان توده استخوانی به حداکثر خود می‌رسد. از آن به بعد با افزایش سن میزان برداشت استخوان از تشکیل آن بیشتر می‌شود. به عنوان یک قانون هرچه توده استخوانی در جوانی بیشتر باشد، احتمال ابتلا به پوکی استخوان در سنین بالا کمتر است.
عوامل خطر
- سن
- نژاد
- جنس
- جثه
- سبک زندگی افراد (روش زندگی بی تحرک)
- وضعیت پزشکی فرد
- اختلالات هورمونی مثل مشکلات تیروئید، پرکاری پارا تیروئید و غدد فوق کلیوی
- وضعیت تغذیه ای مانند کلسیم کم رژیم غذایی یا اختلالات غذا خوردن مثل انورکسیا
- جراحی جهت کاهش وزن
- مصرف داروهایی مثل کورتون‌ها، داروهای ضد تشنج، ضد افسردگی، ضد ریفلاکس معده و …
- مصرف زیاد الکل، دخانیات و …
عوارض پوکی استخوان
شکستگی‌های استخوان مخصوصا در لگن و ستون فقرات از مهم‌ترین عوارض پوکی استخوان است.
تشخیص
شایع‌ترین روش اندازه‌گیری دانسیته استخوان (DXA) می‌باشد.
درمان
مهم‌ترین پایه درمان تغییر سبک زندگی است. ورزش، عدم مصرف سیگار، اجتناب از مصرف زیاد الکل، پیشگیری از زمین خوردن و سقوط، نپوشیدن کفش‌های پاشنه بلند و راه رفتن روی سطوح هموار از جمله عوامل کمک کننده در درمان هستند. با توجه به اینکه افراد استئوپروتیک نمی‌توانند همه نوع ورزشی انجام دهند و تجویز ورزش براساس شرایط بیماران فرق می‌کند لذا توصیه و تجویز ورزش در کنار درمان در حیطه خدمات متخصصان طب فیزیکی و توانبخشی می‌باشد.
سه فاکتور پیشگیری مهم جهت حفظ سلامتی استخوان‌ها
- دریافت کلسیم کافی
- دریافت روزانه V.TD به اندازه کافی
- ورزش منظم
درمان دارویی
- بیس فسفونات‌ها مانند آلندرونات، ریزودرونات، زولندرونیک اسید و …
- هورمون درمانی (HRT) مانند رالوکسفین در خانم و تستوسترون در آقایان
میزان نیاز روزانه به کلسیم از سن 18 تا 50 سالگی 1000 میلی‌گرم روزانه و در خانم‌ها بالای 50 سال و آقایان بالای 70 سال 1200 میلی‌گرم می‌باشد. ویتامین D جهت جذب کلسیم لازم است. نیاز روزانه به کلسیم 600 تا 800 واحد بین المللی است اما در افرادی که براساس آزمایشات سطح ویتامین D خونشان پایین است ممکن است به ویتامین D روزانه بیشتری نیاز داشته باشند.